W zachodniej części dzisiejszej Warmii oraz Mazur znajduje się kilka cmentarzy mennonickich. Są one pozostałością po dawnych osadnikach zamieszkujących te tereny. Pochodzili oni z terytorium dzisiejszej Holandii. To właśnie im tereny Żuław zawdzięczają największy rozkwit gospodarczy. Zasłynęli w osuszaniu podmokłych terenów oraz wykorzystywania rolniczego żyznych ziem.
Po ich obecności obecnie pozostało kilka cmentarzy historycznych, które przypominają o ich wielowiekowej obecności na tych ziemiach. Pierwsze ślady ich zamieszkiwania tych ziem pochodzą z XVI wieku, natomiast ostatni przedstawiciele tych rodów wyjechali z terytorium naszego kraju w 1945 roku.
Do dziś nekropolie mennonickie zachowały się w kilku miejscowościach. Między innymi takich jak : Kępniewo, Tropy czy Węglary – Żukowo (obręb wsi Żurawiec), Jeziorzo, Markusy, Rozgarcie, Złotnica oraz Władysławowo (gmina Elbląg, znany jako cmentarz w Wikrowie). Natomiast cmentarz ewangelicko – mennonicki znajduje się w Fiszewie.
Nagrobkami na tych cmentarzach najpowszechniej były tzw. Stele. Najczęściej wykonane były z piaskowca. Niezwykle starannie i precyzyjnie wykonane. Umieszczano na nich również inskrypcje, które w sposób bardzo precyzyjny opisywały osobę zmarłą. Zawierano na nich nie tylko imię oraz nazwisko i daty urodzin i śmierci, ale również jego rolę w gminie oraz chociażby to ile miał żon i ile czasu trwały związki małżeńskie. Może to wydawać się kontrowersyjne jednak wynikało z faktu iż w tamtym okresie niezwykle często kobiety umierały w czasie porodów i połogu, więc mężczyźni zakładali nowe rodziny. Na nagrobkach zapisywano również ilość dzieci danego człowieka. Na odwrocie steli umieszczano natomiast rymowane inskrypcje, cytaty biblijne i epitafia.
Obecnie o utrzymanie zabytkowych, historycznych cmentarzy troszczą się odpowiednie gminy. Dziś są to swego rodzaju atrakcje regionu, które pozwalają lepiej poznać jego dzieje. Poznając historię tych okolic warto wybrać na choć jedną z takich nekropolii i dowiedzieć się co nieco o jego dawnych mieszkańcach.
